Dolina Wisły w tym rejonie położona na tarasie zalewowym charakteryzuje się płaską, monotonną rzeźbą urozmaiconą w niewielkim stopniu zagłębieniami starorzeczy oraz wałami przeciwpowodziowymi. Szereg tych form, przede wszystkim podskarpowej części tarasu uległa i ulega stopniowemu zanikowi wskutek zagospodarowania. Dolina Wisły na odcinku sandomierskim wyniesiona jest na około 140 m npm). Spłaszczenia wysoczyzny położone bliżej doliny Wisły zostały zajęte przez zabudowę najstarszych dzielnic Sandomierza, Starego Miasta i zamku. Współczesna zabudowa, w tym wysoka wielorodzinna wkroczyła na wyżej położone spłaszczenia.
Archeologiczne ślady pierwszego osadnictwa w obszarze Sandomierza pochodzą z neolitu. W X w. na terenie wzgórza zamkowego istniała osada, od XI wieku gród, siedziba książęca oraz miasto wojewódzkie. Obok zbudowanego później Domu Długosza powstał w sąsiedztwie drugi gród, który dał początek miastu. Dzięki położeniu nad Wisłą, w miejscu przeprawy szlaku handlowego z Europy Zachodniej na Ruś, Sandomierz szybko zyskiwał na znaczeniu. Ponownie handel odegrał ważną rolę w rozwoju miasta w XV wieku (Sandomierz leżał na trasie drogi wiślanej związanej z handlem zbożem). W okresie zaborów Sandomierz stał się miastem pogranicznym między Królestwem Polskim a Galicją i stracił znaczenie administracyjne, a także gospodarcze.
Współcześnie na lewym brzegu Wisły usytuowane jest stare, historyczne miasto o funkcjach mieszkaniowo-usługowych oraz nowe miasto skoncentrowane wzdłuż ul. Mickiewicza i Armii Krajowej o funkcjach mieszkaniowych z zabudową jedno- i wielorodzinnych, administracyjnych i usługowo – handlowych. Na prawym brzegu zlokalizowany jest zespół przemysłowy, niewielki zespół mieszkaniowy wielorodzinny wraz z usługami oraz zespoły typu wiejskiego, jak: Ostrówek, Trześń i Koćmierzów. Obszary niezabudowane stanowią tereny rolne upraw sadowniczych na północy i zachodzie oraz upraw polowych oraz łąk w części prawobrzeżnej (południowej). Do czasów budowy huty szkła granica miasta przebiegała na Wiśle, która od 1792 r. stanowiła również granicę zaborów rosyjskiego i austriackiego. W latach 50-tych i 60-tych nastąpił rozwój przestrzenny miasta, a granice administracyjne Sandomierza objęły swoim zasięgiem część prawobrzeżną (fragment Kotliny Sandomierskiej). Opisana wyżej sytuacja historyczna doprowadziła ponadto do zaniku powiązań funkcjonalnych obszarów położonych po obu stronach rzeki. W związku z silnym rozwojem przemysłu, w okresie między- i powojennym, okolic oraz planami utworzenia Centralnego Okręgu Przemysłowego, którego Sandomierz miał być stolicą powiązania funkcjonalne zostały odrodzone. Jednak do dziś widoczna jest różnica w strukturze zagospodarowania przestrzennego obu części miasta.
Ważną atrakcją turystyczną a jednocześnie wizytówką Sandomierza jest Bulwar nad Wisłą Józefa Piłsudskiego. W obecnej postaci powstał w ramach projektu pn.: „Rewitalizacja Starego Miasta-Bulwar Piłsudskiego”, finansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007-2013, Działanie 6.1. Wzmocnienie regionalnych i sub-regionalnych ośrodków wzrostu, Oś Priorytetowa 6 Wzmocnienie ośrodków miejskich i rewitalizacja małych miast. Dzięki pogłębieniu i oczyszczeniu kanału portowego (Stary Port) miejsce to stało się doskonała bazą rekreacyjną, dzięki której mieszkańcy i turyści mogą cieszyć się obcowaniem z nadwiślańską przyrodą oraz z architekturą miasta, pływając rowerkiem wodnym bądź kajakiem po stworzonej zatoczce. Na terenie Bulwaru znajdują się m.in.: nowoczesna przystań dla sprzętu pływającego, którą tworzą zacumowane do brzegu – modułowe pomosty pływające, informacyjno-rekreacyjny Budynek Sportów Wodnych wraz z tarasem, doskonale wyposażony plac zabaw dla dzieci oraz scena plenerowa – miejsce imprez kulturalnych. Wzdłuż brzegu Wisły rozciąga się również wspaniała promenada. W rejonie bulwaru wiślanego powstały parkingi oraz przystań (port), którą tworzą zacumowane do brzegu modułowe pomosty pływające. Nie zabrakło także nowych stanowisk postojowych dla Sandomierskiej Żeglugi Pasażerskiej, a także miejsca stanowiącego główną atrakcję dla dzieci tj. placu zabaw. Z myślą o koncertach i imprezach plenerowych na bulwarze stanęła scena. Na Bulwarze, z chwilą zakończenia inwestycji, rozpoczął swoje funkcjonowanie Punkt Informacji Turystycznej.