Grupa europejskich obszarów miejskich położonych nad morzami i rzekami przygotowuje się do osiągnięcia neutralności klimatycznej do roku 2030.
W średniowiecznej belgijskiej Brugii władze miejskie szukały nowego miejsca i zdecydowały się na przeprowadzkę do starego szpitala, zamiast budować nowy budynek. W innej części Brugii, słynącej z pocztówkowego krajobrazu pośród krętych kanałów i brukowanych uliczek, trwają prace mające na celu połączenie historycznego centrum z portem. Działania te rzucają światło na projekt, który otrzymał dofinansowanie UE, aby zbadać sposoby przyspieszenia przejścia do neutralności klimatycznej w dziewięciu miastach nadbrzeżnych w Europie. Projekt o nazwie Re-Value będzie realizowany przez cztery lata do 2026 r. Osiem pozostałych miast uwzględnionych w raporcie Re-Value to: Ålesund w Norwegii, Burgas w Bułgarii, Cascais w Portugalii, Konstanca w Rumunii, Izmir w Turcji, Písek w Czechach, Rimini we Włoszech i Rijeka w Chorwacji. Projekt podkreśla szczególne wyzwania – i możliwości – dla obszarów miejskich graniczących z oceanami, morzami lub rzekami. Szacuje się, że 40% ludzi w UE mieszka w takich miejscach.
Projekt czerpie inspirację z inicjatywy Nowego Europejskiego Bauhausu (NEB), mającej na celu uczynienie codziennego życia w Europie bardziej zrównoważonym, sprzyjającym włączeniu społecznemu i atrakcyjnym. Unia Europejska zorganizowała festiwal NEB w Brukseli w kwietniu tego roku. Sto lat po powstaniu w Niemczech szkoła sztuki, architektury i designu Bauhaus odradza się w Europie, mając na celu poprawę życia w miastach. Celem Nowego Europejskiego Bauhausu (NEB) jest pomoc miastom w całej UE w zmniejszaniu emisji zanieczyszczeń i zwiększaniu ich atrakcyjności poprzez projekty artystyczne, kulturalne i technologiczne docierające do wielu milionów mieszkańców. Zainicjowana przez Komisję Europejską w 2020 r. inicjatywa NEB ma trzy główne cele: zmniejszenie szkód środowiskowych, w tym zmiany klimatu, zwalczanie nierówności społecznych, takich jak wykluczenie, oraz upiększenie przestrzeni publicznych. Zmiana projektu i wykorzystania przestrzeni i struktur miejskich stanowi istotę całego przedsięwzięcia, a całościową wizję kształtują zrównoważony rozwój, integracja i estetyka.
Podczas gdy NEB służy celom polityki ustalonym na poziomie UE, opiera się na oddolnych inicjatywach podejmowanych przez szereg osób i organizacji. Należą do nich mieszkańcy miast, grupy artystyczne, eksperci architektoniczni i lokalne firmy, władze i studenci. Badania stanowią główną część działalności NEB, a na projekty UE w latach 2021–2024 przeznaczono w tym celu prawie 160 mln euro.
Istotą projektu Re-Value jest zaangażowanie ludzi na rzecz miast neutralnych dla klimatu. W Ålesund grupa teatralna współpracuje z lokalnymi władzami, aby pobudzić publiczną debatę na temat przeciwdziałania zagrożeniom dla środowiska, w tym utracie różnorodności biologicznej i zmianie klimatu. Zespół Teatret Vårt wystawił eksperymentalną sztukę o tym, co naukowcy nazywają szóstym masowym wymieraniem na świecie. W przeciwieństwie do pięciu wcześniejszych wymierań, w tym ostatniego sprzed 65 milionów lat, które doprowadziło do wyginięcia dinozaurów, obecne masowe wymieranie jest spowodowane przede wszystkim działalnością człowieka, w tym użytkowaniem ziemi, wody i energii oraz zanieczyszczeniem. Sztuka teatralna nosi tytuł „Sztuka dla żyjących w czasach zagłady” i została napisana przez amerykańską dramatopisarkę Mirandę Rose Hall. Stanowi ona punkt wyjścia do dyskusji publiczności na tematy poruszane podczas spektaklu. Monodram koncentruje się na postaci, która pracuje za kulisami w teatrze i jest zmuszona sama zastąpić na scenie dwóch nieobecnych aktorów w przedstawieniu o kryzysie klimatycznym. Głównymi tematami są ludzkie powiązania i zaangażowanie. Teatret Vårt jest związany ze wszystkimi dziewięcioma miastami objętymi programem Re-Value, ponieważ w każdym z nich wystawił swoją sztukę.
W Brugii władze miasta przeniosą się do rozległego budynku z czerwonej cegły, który został wybudowany w stylu neogotyckim pod koniec XIX wieku i kiedyś pełnił funkcję hospicjum dla nieuleczalnie chorych kobiet, zanim stał się domem spokojnej starości. Budynek, który rozciąga się na całej długości bloku ulicy, został nazwany na cześć pobliskiego Jeziora Miłości – Huize Minnewater w języku flamandzkim. Przeprowadzka może nastąpić w 2027 r. po renowacji, która jest wciąż przygotowywana. Planowane połączenie centrum miasta z portem jest efektem współpracy lokalnych władz, organizacji kulturalnych, rzemieślników i producentów żywności. Obejmuje ona regenerację Quay District zgodnie z zasadami NEB. Oznacza to optymalne wykorzystanie przestrzeni przez wszystkich aktorów i zachęcanie do zrównoważonych działań.
Znacznie dalej na południe, na wybrzeżu Adriatyku, Rimini wykorzystuje rozwiązania oparte na naturze w celu przeciwdziałania stresowi klimatycznemu, tworząc dwa parki: nadmorski Parco del Mare i nadrzeczny Parco Marecchia. Celem jest renaturalizacja silnie zurbanizowanego terenu.
Na wybrzeżu miasto usunęło drogę, aby stworzyć zielony teren dla pieszych z szeroką gamą roślin i drzew. Roślinność obejmuje roślinę Lippia nodiflora, która potrzebuje stosunkowo mało wody, oraz drzewa, takie jak sosna kamienna i wiecznie zielony dąb, które są odporne na sól. Układ drzew maksymalizuje cień, a park działa jak bariera przed powodziami przybrzeżnymi. W części parku nadmorskiego, którego ukończenie planowane jest w czerwcu tego roku, miasto buduje zrównoważony system odprowadzania wód opadowych. Zamiast być odprowadzanym do sieci kanalizacyjnej, system odprowadzania wody w parku będzie odprowadzany do gruntu poniżej za pomocą przepuszczalnych materiałów, co zapobiegnie przelewaniu się ścieków do morza. Lokalna grupa wolontariuszy zwróciła się do władz miejskich z prośbą o pozwolenie na przekształcenie terenu wokół starego hotelu w ogród i plac zabaw. Otrzymała je.
Inny projekt finansowany przez UE obejmuje współpracę ze społecznościami w miastach nadmorskich w celu opracowania działań inspirowanych przez NEB zmierzających do neutralności klimatycznej. Trzyletni projekt o nazwie Bauhaus of the Seas Sails , w skrócie BoSS, potrwa do końca 2025 roku. Koncentruje się na różnych ekosystemach przybrzeżnych w sześciu krajach UE: Belgii, Niemczech, Włoszech, Holandii, Portugalii i Szwecji. Wyciągnięte wnioski pomogą zainspirować inne miasta w Europie i powielić najbardziej udane inicjatywy.
W Lizbonie projekt skupia się na żywności i zrównoważonym rozwoju. Naukowcy współpracują z mieszkańcami miasta, szefami kuchni i szkołami, aby opracować menu uwzględniające materiały i zasoby z estuarium Tagu i sprawić, aby dieta stała się bardziej lokalna i zrównoważona. W ramach projektu w Lizbonie badane są także materiały pochodzące z rzek i oceanów, takie jak algi, muszle i szczątki statków, które mogłyby zostać wykorzystane do produkcji mebli lub materiałów budowlanych. Nacisk kładziony jest na inicjatywy na małą skalę, aby sprawdzić, czy można je ostatecznie rozszerzyć na budowę konstrukcji takich jak domy.
W ramach projektu Malmö w Szwecji przekształca dawne doki w zrównoważoną dzielnicę mieszkaniową i pracowniczą, Wenecja we Włoszech stara się przywrócić osobom starszym kontakt z laguną, a Hamburg w północnych Niemczech promuje edukację na temat morza.