Heleni Porfyriou, Marichela Sepe, Waterfronts Revisited: European ports in a historic and global perspective, 2017
Celem redaktorów tomu Heleni Porfyriou i Marichela Sepe i autorów poszczególnych tekstów jest sformułowanie aktualnej analizy ewolucji historycznych miast portowych w kontekście globalnym poprzez wybór studiów przypadków. Tom omawia historyczną ewolucję relacji między miastem a portem i ponownie bada rozwój nabrzeża, analizując terytorium miejskie i miasto historyczne w ich całości i złożoności. Poprzez identyfikację ram wartości odniesienia, rozwój typologii i siatek miejskich oraz analizę lokalnych doświadczeń i potrzeb miasta mogą przełamać izolację portów poprzez ich ponowne połączenie ze strukturą miejską, jej funkcjami, przestrzeniami i formami . Jednakże przyjęte metody, szczególnie w pierwszym sezonie „przebudowy nabrzeża”, nie zawsze prowadziły do prawdziwej spójności pomiędzy miastem a jego spojrzeniem na wodę. Czasami dominacja logiki rynkowej i zastosowań, które są zbyt jednokierunkowe w kierunku handlu i rozrywki, jak w modelu znanym jako Baltimore-Boston-Barcelona, może spowodować nową fragmentację miast i zjawiska wykluczenia społecznego większe niż te, których potrzebuje działalności portowej przeniosła się na otaczające obszary miejskie. Co więcej, nawet długi rozdział przemian nabrzeży, powiązany z kultowymi budynkami lub wyjątkowymi wydarzeniami, uznając czynnik turystyczny i kulturowy za podstawowe elementy zrównoważonego rozwoju, często przemycał lokalną tożsamość za pomocą projektów sygnowanych marką architektów o międzynarodowej sławie.
Wychodząc od zalecenia UNESCO dotyczącego Historycznego Krajobrazu Miejskiego jako zasady przewodniej i narzędzia zarządzania ochroną środowiska miejskiego i jego transformacji, zbiór esejów zawartych w „Waterfronts Revisited” ilustruje różne możliwe reakcje na zagrożenia, jakie stwarza globalizacja, komercjalizacja przestrzeni i utowarowienie kultury w zagospodarowaniu obszarów nadbrzeżnych, w celu podniesienia nowej świadomości osób podejmujących przyszłe projekty.
Dzięki dogłębnej analizie szesnastu europejskich i pozaeuropejskich miast portowych redaktorzy tomu oferują planistom i projektantom szerokie spektrum alternatywnych rozwiązań związanych z interwencjami rewitalizacyjnymi nabrzeży, badając różne kąty: zrównoważony rozwój, różnorodność kulturowa terytoriów i debata pomiędzy konserwacją a transformacją.
Tom podzielony jest na trzy części. Pierwsza, o charakterze historycznym, opisuje ewolucję miast portowych w czasach nowożytnych oraz obszaru Dunaju i Morza Czarnego w XIX wieku. Część druga dotyczy przekształceń historycznych portów w miastach wschodniej części Morza Śródziemnego, w szczególności projektu „Galataport” w Stambule i Aleksandrii w Egipcie. Część trzecia poświęcona jest terenom nadbrzeżnym podlegającym procesom przebudowy, w odniesieniu do historycznego krajobrazu miejskiego, opowiadając lokalne historie i wpływ, jaki model globalny wywarł na każdą konkretną rzeczywistość, wśród nich omówienie przypadków Liverpoolu, Genui, Messyny, Valparaiso, Szanghaju Bund i Tokio. Wreszcie tom omawia niektóre nowe strategie rozwoju oparte na zrównoważonym planowaniu, które w większym stopniu uwzględnia lokalną historię i kulturę, jak w przypadku transformacji miejskich nabrzeży w północno-zachodniej Europie oraz zintegrowane podejście do internacjonalizacji nabrzeża Marsylii. Interesująca jest także rola, jaką odgrywa rosnący rynek rejsów wycieczkowych, który w wielu przypadkach stanowi straconą szansę na powiązanie z rozwojem miejskiego nabrzeża.
Książka stanowi zaproszenie do refleksji i bodziec do planowania poprzez ponowne odczytanie przeszłości, identyfikację wartości nawiązujących do historii lokalnego terytorium i spojrzenie w przyszłość w kontekście zmian klimatycznych, zamiast ponownie proponować łatwą dynamikę podyktowaną przez rynek globalny.