Współczesne miasta położone nad jeziorami mogą być ciekawym tematem do pogłębionych badań dotyczących sposobów ich lokalizacji. Spośród różnych rodzajów akwenów, jeziora ulegają największym zmianom w swojej powierzchni i kształcie, co wpływa na ich relacje z pobliskimi miastami. Często te miasta wywodzą się z dawnych osad, zlokalizowanych na trudno dostępnych, bagiennych terenach o naturalnych walorach obronnych. Z czasem, zarówno pod wpływem działalności człowieka, jak i sił natury, obszary te przekształcały się w jeziora. W przypadku mniejszych ośrodków miejskich zabudowa zwykle koncentruje się na jednym brzegu jeziora.
Liczba dużych miast o takiej lokalizacji jest stosunkowo niewielka. Wyjątek stanowią metropolie położone w rejonie Wielkich Jezior w Ameryce Północnej, które funkcjonują na podobnych zasadach, co miasta nadmorskie. W Europie do przykładów miast położonych nad jeziorami należą Tallinn (Jezioro Ülemiste), Berlin (Wannsee, Müggelsee, Tegeler See), Sztokholm (Jezioro Mälaren), Zurych (Jezioro Zuryskie) i Londyn (jezioro Serpentine). Niektóre inne europejskie stolice, jak Oslo, Wilno czy Bukareszt, są połączone z mniejszymi i średnimi jeziorami. Warto także wymienić Genewę, Zurych i Sztokholm, które mają szczególne związki z jeziorami, stanowiącymi integralną część ich funkcji i układu przestrzennego. Przykładem unikatowego miasta jest Annecy we Francji, znane jako „Wenecja Alpejska”, gdzie starówka przecina się z kanałami, a miasto leży nad jednym z najczystszych jezior w Europie. Innym interesującym przypadkiem jest Klagenfurt w Austrii, które leży nad jeziorem Worthersee (jego nazwa została nawet włączona do oficjalnej nazwy miasta w 2007 roku). Nad największym jeziorem Norwegii, Mjøsa, położone są miasta Gjøvik i Hamar.
W historii polskiego osadnictwa można znaleźć przykłady miast zlokalizowanych na przesmykach między dwoma jeziorami, jak Biskupin, Bnin czy Dolsk w Wielkopolsce. Współcześnie jednak jeziora odgrywają istotną rolę krajobrazową i funkcjonalną w strukturze niewielu miast.
Podobne doświadczenia lokalizacyjne mają niektóre miasta nad zatokami. Przykładem może być aglomeracja San Francisco, która wraz z Oakland i Berkley objęła swoim zasięgiem całe brzegi zatoki, przekształcając ją w wewnętrzny akwen w strukturze aglomeracji. Większość miast nad zatokami charakteryzuje jednak struktura typowa dla miast nadmorskich.
City Palace, Udaipur to kompleks pałacowy położony w mieście Udaipur w indyjskim stanie Radżastan. Budowa trwała prawie 400 lat, przy współudziale kilku władców dynastii Mewar. Jego budowa rozpoczęła się w 1553 roku, a rozpoczął ją Maharana Udai Singh II z rodziny Sisodia Rajput, który przeniósł stolicę z dawnego Chittor do nowo założonego miasta Udaipur.[1] Pałac znajduje się na wschodnim brzegu jeziora Pichola i w jego kompleksie zbudowano kilka pałaców